Owulacja to postrzegana jest jako tajemniczy proces – większość z nas nie czuje kiedy ona następuje, nie czujemy w tym czasie nic szczególnego, nie widzimy żadnych zewnętrznych zmian. Czasem dowodem na prawidłowo zachodzącą owulację jest… zaskoczenie w momencie zobaczenia dwóch pasków na teście prenatalnym. Co to jest owulacja? Czy może wystąpić podwójnie? W szukaniu odpowiedzi pomaga nam prof. dr hab. n. med. Jan Kotarski, specjalista: ginekolog-położnik z wieloletnią praktyką.

1. Jak dochodzi do owulacji?

Owulacja (jajeczkowanie) to uwolnienie dojrzałej komórki jajowej ze znajdującego się w jajniku pęcherzyka Graafa. Dochodzi do niej w wyniku działania hormonów. Hormon folikulotropowy (FSH) wpływa na dojrzewanie komórki jajowej, a z kolei produkowane przez organizm estrogeny, oddziaływają na ilość wydzielanego FSH i LH (hormonu luteinizującego). Gdy pęcherzyk jest dojrzały (a wraz z nim komórka jajowa) następuje wyrzut dużej ilości hormonu luteinizującego, który powoduje uwolnienie komórki jajowej z jajnika.

2. Czy liczba komórek jajowych jest z góry określona?

Tak, liczba komórek jajowych zostaje określona jeszcze przed urodzeniem. Ponieważ część z nich ulega zwyrodnieniu, z około 700 tysięcy (czy nawet 2 milionów) w życiu płodowym, w jajniku kobiety dojrzałej występuje tylko mniej więcej 40 tysięcy. Są one uwalniane w każdym cyklu od momentu uzyskania dojrzałości płciowej, aż do menopauzy.

3. Czy może wystąpić podwójna owulacja?

Podwójna owulacja w cyklu jest możliwa, mówi prof. dr hab. n. med. Jan Kotarski. Może się zdarzyć tak, że dwa pęcherzyki dojrzewają jednocześnie w dwóch janikach, a nawet w jednym. Zdarza się, że dojrzewają synchronicznie, czyli w tym samym momencie, bywa jednak, że dojrzewają w niewielkim odstępie czasu. Trudno jednoznacznie określić w jakim momencie następuje owulacja zdarza się to przypadkiem, np. w trakcie stosunku

4. Dlaczego po owulacji następuje wzrost temperatury?

Za skok temperatury odpowiedzialny jest progesteron wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Jan Kotarski. Pęknięty pęcherzyk tworzy gruczoł zwany ciałkiem żółtym, który wydziela progesteron. Hormon ten ma za zadanie przygotować błonę śluzową macicy do przyjęcia zarodka. Jeżeli zatem wykształciło się ciałko żółte to możemy zaobserwować skok temperatury. Na tym w dużej mierze opiera się działanie komputerów cyklu Lady-Comp, Baby-Comp czy Pearly poprzez codzienny pomiar temperatury pod językiem komputer zbiera dane o charakterystyce cyklu kobiety i wychwytuje właściwy dla owulacji skok temperatury.

5. Kiedy można zajść w ciążę?

Po owulacji komórka jajowa może być zapłodniona przez około 18 godzin. Jednakże po stosunku seksualnym plemniki są ruchliwe i zdolne do zapłodnienia komórki jajowej przez nawet 120 godzin (5 dni). Zatem w każdym cyklu kobiety jest około 6-8 dni płodnych, czyli takich, w trakcie których stosunek seksualny może skutkować zapłodnieniem. Przez pozostałe dwadzieścia dni cyklu można kochać się bez obawy zajścia w niepożądaną ciążę. U kobiet regularnie miesiączkujących wskazywanie dni płodnych i niepłodnych nie stanowi żadnego problemu przy czym wykorzystanie komputera cyklu Lady-Comp, Baby-Comp czy Pearly istotnie precyzuje okres płodności komputer po prostu wyświetla zielone (dni niepłodne) bądź czerwone (dni płodne) światło po codziennym pomiarze temperatury. Może to być wykorzystane dla antykoncepcji lub przeciwnie w planowaniu prokreacji.

6. Czy kobieta może czuć owulację?

Część kobiet cierpi z powodu bólów okołoowulacyjnych – nagły ostry ból wywołany jest znacznym rozciągnięciem ściany jajnika. Bywa także, że występuje niewielkie plamienie okołoowulacyjne.

7. Co się dzieje w przypadku, gdy nie wystąpi owulacja?

Istnieje takie zjawisko jak luteinizacja niepękniętego pęcherzyka, z którym się spotykamy w przypadku nie wystąpienia owulacji. mówi prof. dr hab. n. med. Jan Kotarski. Są różne przyczyny tego zjawiska, a sposób jego leczenia jest zależny od postawionej diagnozy. Nawet w przypadku braku owulacji, miesiączka może wystąpić w planowanym terminie, bądź z przesunięciem. Cykle bezowulacyjne zdarzają się także u zdrowych kobiet, gdy występują raz czy dwa razy w roku, nie należy się martwić. Częstsze cykle bezowulacyjne wymagają wizyty u lekarza specjalisty i podjęcia leczenia.

8. Jakie mogą być przyczyny braku owulacji?

Zespół policystycznych jajników, choroby przysadki i podwzgórza, nadmierna otyłość, znaczna niedowaga, nadmiar prolaktyny czy inne zaburzenia hormonalne. Znaczący jest także styl życia i stres. Z cyklami bezowulacyjnymi spotykają się często kobiety po porodzie, po ukończeniu 35 roku życia oraz po wieloletnim przyjmowaniu antykoncepcji hormonalnej opartej o długodziałające gestageny.

Beata Mąkolska

konsultacja merytoryczna: prof. dr hab. n. med. Jan Kotarski